Liicht Sprooch

Accessibel Walen zu Lëtzebuerg – Liicht Sprooch, Walrecht a Moossnamen fir Inklusioun

Well jidderee muss kënne wielen

Wielen ass e Grondrecht. Mä wat ass, wa Walënnerlagen ze komplizéiert sinn? Wann de Walbüro net accessibel ass? Wann een d’Prozedur net versteet? Zu Lëtzebuerg gëtt vill gemaach fir datt jidderee seng demokratesch Rechter ausübe kann.

Firwat ass Accessibilitéit bei Walen esou wichteg?

Laut Artikel 29 vun der UN-Konventioun fir d’Rechter vu Persoune mat Behënnerungen (UN-BRK) muss de Staat dofir suergen, dass den Zougang zu de Walen erliichtert gëtt – ënner anerem duerch accessibel Prozeduren.

Wa Persoune mat enger Behënnerung wielen, kënne si hir politesch Rechter effektiv ausüben an op dës Manéier och indirekt Decisioune beaflossen, vun deenen och si betraff sinn.

Wat mécht Lëtzebuerg fir accessibel Walen?

D’lëtzebuerger Regierung huet zesumme mat verschiddene Partneren eng ganz Rei Moossnamen ageféiert fir Walen accessibel ze maachen:

Informatiounen a Liichter Sprooch

Check Politik – Walhefter a Liichter Sprooch

Den Zentrum fir politesch Bildung (ZPB) a Klaro hu schonns zanter 2017 zesummegeschafft fir Walinformatiounen a Liichter Sprooch ze publizéieren.

“Check Politik” ass eng Serie vun Hefter mat Inhalter a liichter Sprooch. D’Zil ass Informatiounen zu politeschen a sozialen Theme fir e breede Public zougänglech ze maachen an esou méiglechst vill Leit zum Ausübe vun hirem Walrecht z’encouragéieren.

Fir d’Parlamentswalen 2023 gouf d’Ausgab “Le Luxembourg élit son parlement” aktualiséiert. Dëst Heft proposéiert an enger liichter Sprooch Basis-Informatiounen zu de Parlamentswalen.

D’Heft ass op Däitsch, Franséisch an Englesch disponibel a kann op www.zpb.lu oder www.elections.public.lu erofgeluede ginn.

Liicht verstänndlech Waluweisungen

Am Hibléck op d’Parlamentswalen huet de ZPB liicht verständlech Waluweisungen op Däitsch an op Franséisch erstallt. Dës Publikatioun beschreift déi verschidde Méiglechkeete fir de Stëmmziedel richteg (gëlteg) auszefëllen.

D’Gemenge kënnen dës un hir Bierger verdeelen, oder am Gemengeblat an op hirer Websäit verëffentlechen.

Aberuffung a Liichter Sprooch

D’Convocatioun an d’Uweisunge fir d’Wieler gi vum Kompetenzzenter fir Liicht Sprooch “Klaro” a Liichter Sprooch verfaasst.

Physesch Accessibilitéit

Broschür “Accessibilité des bureaux de vote”

Ee vun de wichtegste Grondsätz vun der UN-Konventioun ass déi voll a wierksam Bedeelegung an Integratioun an d’Gesellschaft. Dofir ass et noutwendeg, den Zougang vu Persoune mat ageschränkter Mobilitéit zu de Walbüroen ze garantéieren.

D’Broschür “Accessibilité des bureaux de vote” (op Franséisch), déi vun Info-Handicap an Zesummenaarbecht mam Kompetenzzenter fir Liicht Sprooch “Klaro” verëffentlecht gëtt, riicht sech un d’Gemengen a proposéiert déi néideg Moossnamen.

Transport un de Walbüro

D’Notzer vum Transportservice Adapto, déi eng Adapto-Kaart besëtzen, hunn d’Méiglechkeet dëse Service fir den Transport an de Walbüro ze notzen.

✅ Den Transport an de Walbüro a nees zeréck gëtt net vum järleche Kontingent vun de Trajeten ofgezunn!

Fir esou een Trajet buchen ze kënnen, kënnen d’Notzer de Service mobiliteit.lu per Telefon um 2465-2465 kontaktéieren oder iwwer d’App adapto.lu eng Reservatioun maachen.

Walrecht fir all

Aféierung vum Walrecht fir Erwuessener ënner Tutelle

Duerch d’Ännerunge vum Walgesetz, déi zanter dem 29. Juni 2023 gëllen, hunn Erwuessener ënner Tutelle elo e Walrecht a kënnen um Walsonndeg deelhuelen.

Fir awer ze vermeiden, dass dëst neit Recht fir déi betraff Persoun zum Nodeel gëtt (zum Beispill wann si net an der Lag sinn hire politesche Wëllen auszedrécken), sinn Erwuessener ënner Tutellee d’Office entschëllegt a ginn net strofrechtlech verfollegt, wann si hiert Walrecht net ausüben.

Begleedung an der Walkabinn

Den Artikel 79 vum Walgesetz gouf och ëmgeännert. Domat hu walberechtegt Erwuessener, déi ënner Tutelle stinn oder eng dauerhaft visuell, physesch, mental, intellektuell oder sensoresch Beanträchtegung hunn, elo d’Méiglechkeet sech um Walsonndeg an der Walkabinn vun engem Guide begleeden ze loossen.

Taktile Walmodell

An Zesummenaarbecht mam Centre pour le développement des compétences relatives à la vue (CDV) stellt d’Regierung de Wieler mat enger visueller Behënnerung en taktile Walmodell zur Verfügung.

Dës taktil Walënnerlag steet um Walsonndeg an all Walbüro zur Verfügung a kann am Fall vun der Bréifwal och vum Wieler direkt beim CDV bestallt ginn.

Verbesserte Layout vum Walziedel

Logoe vun de politesche Parteien

Fir d’éischte Kéier ginn um Walziedel d’Logoe vun de politesche Parteie mat ofgebillt. Dëst hëlleft Persounen mat sensoreschen oder kognitive Beanträchtegungen d’Ziedelen méi einfach ze liesen an auszefëllen.

Ugepassten Design

Doriwwer eraus gouf de Layout vum Walziedel adaptéiert:

  • Ugepasst Schrëftaart
  • Zousätzlech Kontraster
  • Méi grouss Schrëft

Esou ass de Walziedel och fir Wieler mat enger visueller Beanträchtegung méi accessibel.

Themenowender mat Politiker a Wieler

Fir ze garantéieren, dass all d’Persounen hiert Walrecht korrekt ausübe kënnen, ginn Informatiounsronnen organiséiert, an deenen Erklärungen zu de Programmer vun de politesche Parteie geliwwert ginn.

Dës Veranstaltunge riichten sech u Persounen, déi Schwieregkeeten hu politesch Programmer ze verstoen. Membere vun de politesche Parteie ginn agelueden fir aktiv un dësen Informatiounsronnen deelzehuelen.

Informatiounen zu dëse Veranstaltunge ginn op www.info-handicap.lu veröffentlecht.

Offiziell Internetsite fir d’Walen

Sämtlech Informatiounen zu de Projeten déi am Kader vun de Walen an d’Liewe geruff ginn, ginn an enger accessibeler Form um offiziellen Internetsite fir d’Walen www.elections.public.lu verëffentlecht.

Wichtegkeet fir d’Demokratie

Accessibel Wale sinn net just eng Méiglechkeet – si sinn en demokratescht Grondrecht. Wann Leit hiert Walrecht net ausübe kënne well d’Informatiounen ze komplizéiert sinn oder well si physesch net an de Walbüro kommen, da gëtt hinnen hiert Grondrecht verweigert.

Liicht Sprooch ass domat net just en Tool fir Inklusioun – et ass en Tool fir Demokratie!

Mä et bleift nach Aarbecht. Jidderee muss kënne wielen – ouni Barriären.

Méi Informatiounen:

Quellen:

  • elections.public.lu (2023): “Accessibel Wale fir jiddereen”
  • Staatsministère a Ministère fir Famill (2023)
  • ZPB: Check Politik – Walinformatiounen
  • Klaro: Aberuffung a Liichter Sprooch
  • Info-Handicap: Broschür Accessibilité des bureaux de vote

Weider Artikelen zu der Liichter Sprooch